Buurtbewoner Jan de Ridder vraagt graag jullie aandacht voor het belangrijke werk van de waterschappen en roept iedereen op om ook vooral te gaan stemmen op 15 maart.
Waterschapsverkiezingen 2023
Een groot rood kruis in de agenda, want op 15 maart 2023 zijn er verkiezingen voor de waterschappen. Zelfs bij de politiek geïnteresseerden in de Bosch & Vaart, zal het waarschijnlijk niet zo werken. Veel Nederlanders zullen zich pas realiseren dat er waterschapsverkiezingen zijn als ze de oproepkaart in de bus vinden. Jammer. Een waterschap moet zorgen voor genoeg en schoon water en tegelijkertijd voor bescherming tegen teveel water. Dat zijn onderwerpen die voor iedereen steeds belangrijker worden.
De lange historie van het hoogheemraadschap van Rijnland
Haarlem valt onder het hoogheemraadschap van Rijnland. Rond 1200 ging men zich in de delta van de Rijn realiseren dat regionaal waterbeheer belangrijk was. Het beheer van de eigen sloten betekende regelmatig wateroverlast bij de buren. Er moest worden samengewerkt. Dat verliep echter moeizaam. Om aan de vrijblijvendheid van de samenwerking een eind te maken werd er een hoogheemraadschap in 1255 ingesteld door Graaf Willem II van Holland dat later de naam kreeg hoogheemraadschap van Rijnland. In de 16e eeuw kwamen er vanwege onvrede over het beleid van de bestuurders (de hoogheemraden) toezichthouders. Dat waren vertegenwoordigers van bepaalde groepen grondbezitters, zoals edelen, kerkelijke instellingen en stadsbesturen.
Recente ontwikkelingen
Tot 1995 hebben de toezichthoudende organen bij de waterschappen bestaan uit vertegenwoordigers van belangengroepen (grondbezitters), al werden de groepen in de loop der tijd wel wat anders gedefinieerd. Vanaf 1978 werd een derde van de zetels ingenomen door boeren, een derde door huiseigenaren en de rest werd gekozen door gemeenteraden en het bedrijfsleven. Met de Waterwet van 1992 werd er ruimte gemaakt voor directe verkiezingen. De eerste landelijke verkiezingen voor de waterschappen volgden pas in 2008. Maar ook toen nog bleven de (niet gekozen) vertegenwoordigers van belangengroepen (boeren, bedrijven en natuur) een belangrijk rol spelen in het algemeen en dagelijks bestuur.
Het gebied van Rijnland
Overigens is het niet echt waar dat het hoogheemraadschap al bijna 800 jaar bestaat. Kort samengevat heeft zich een ontwikkeling voorgedaan waarbij de overkoepelende hoogheemraad verdween, de onderliggende regionale samenwerkingsverbanden zelfstandig werden, waarna er vervolgens tussen die waterschappen weer allerlei fusies plaatsvonden. En met de laatste fusie in 2005 van drie waterschappen ontstond er weer een gebied dat er ongeveer uitzag zoals het oorspronkelijke Hoogheemraadschap van Rijnland. Dat is een gebied dat zich uitstrekt van het Noordzeekanaal tot Gouda en van de Noordzeekust tot Amsterdam. Men heeft toen ook voor het nieuwe waterschap weer de oude naam in ere hersteld.
Taken van een waterschap
Een waterschap moet zorgen voor schoon water en droge voeten. Aanleg en onderhoud van de riolering is een taak van de gemeente. De zuivering van dat water gebeurt door een waterschap. Het hoogheemraadschap van Rijnland heeft in de Waardepolder één van zijn grootste zuiveringen staan.
Een andere belangrijke taak is de veiligheid en de bescherming tegen water. Dat vergt beheer en onderhoud van dijken. In Haarlem zal de dijk van Zuid Schalkwijkerweg binnenkort worden versterkt. Via watergebiedsplannen zorgt Rijnland voor onderhoud en verbetering van het watersysteem in een bepaald gebied. Dat is niet alleen belangrijk voor droge voeten, maar ook voor gezond water en voldoende water voor nu en in de toekomst. Daarbij wordt systematisch alle deelgebieden van het Rijnlandgebied langsgelopen. In Haarlem is men op dit moment bezig met een watergebiedsplan voor de Romolenpolder.
Het politieke belang van de waterschappen
In die lange geschiedenis van de waterschappen is veel ervaring opgebouwd in het beheer van water. Dat is een groot voordeel, maar geen garantie voor succesvol beleid in de toekomst. De klimaatverandering zet de politieke dilemma’s ook bij de waterschappen nadrukkelijk op de agenda. Het vinden van een goede balans tussen waterbeheer gericht op natuur en biodiversiteit, de bescherming tegen de gevolgen van klimaatverandering, de economische belangen van boeren en industrie en de grote behoefte aan woningbouw is geen technocratisch vraagstuk, maar een uitdaging die vraagt om politieke afwegingen. Het is daarom goed dat er een wetswijziging is doorgevoerd die de samenstelling van het bestuur van de waterschappen democratischer maakt. Het algemeen bestuur zal niet meer gedomineerd worden door belangenvertegenwoordigers, maar door democratisch gekozen vertegenwoordigers van politieke stromingen. Dat maakt deze verkiezingen nog belangrijker.
Ga stemmen
Waterschappen vertegenwoordigen niet alleen een historie waar we in Nederland trots op kunnen zijn, maar zijn ook belangrijk met oog op de toekomst. Het is daarom goed dat er mensen zijn die actief willen zijn om namens u deze organisaties te controleren en te besturen. Dus breng op 15 maart een stem uit voor het hoogheemraadschap van Rijnland.
Over de auteur
Jan de Ridder woont al bijna 30 jaar in onze wijk. Domweg gelukkig in de Prinsessestraat. Wetenschappelijk onderzoeker en universitair hoofdocent, tot voor kort directeur-bestuurder Rekenkamer Metropool Amsterdam en voorzitter Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies. Was eerder gemeenteraadslid in Haarlem.